Openai/69146470-d3a0-800e-9c3b-6a39d98302d8

This conversation was exported from ChatGPT

gpt-5

User: ประวัติแห่พระภูเก็ต

ประวัติแห่พระภูเก็ต

Assistant: !https://live\.phuketindex\.com/th/wp\-content/uploads/2012/10/181\.jpghttps://live.phuketindex.com/th/wp-content/uploa…

!https://live\.phuketindex\.com/th/wp\-content/uploads/2012/10/181\.jpg !https://mpics\.mgronline\.com/pics/Images/566000009623202\.JPEG !https://www\.matichon\.co\.th/wp\-content/uploads/2018/10/%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B9%87%E0%B8%95\-%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%886\.jpg !https://www\.prachachat\.net/wp\-content/uploads/2024/10/FB\_IMG\_1728622192456\_nDZO94h\.jpg

“แห่พระภูเก็ต” (โดยเฉพาะในประเพณีถือศีลกินผัก หรือที่เรียกว่า “อิ้วเก้ง” ของภูเก็ต) เป็นพิธีกรรมทางศาสนา-วัฒนธรรมที่สำคัญและเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดภูเก็ต ซึ่งเชื่อมโยงกับความเชื่อแบบจีนร่วมกับวัฒนธรรมท้องถิ่นไทย มาดูประวัติและความหมายของพิธีนี้รวมทั้งองค์ประกอบสำคัญต่าง ๆ กันครับ:

- ตำนานที่มาที่มาที่ได้รับการอ้างอิงบ่อยคือ เมื่อช่วงต้นศตวรรษที่ 19 (ประมาณปี ค.ศ. 1825) มีคณะละครจีนที่เดินทางมาที่ภูเก็ตเกิดระบาดโรค ซึ่งผู้คนในคณะละครเชื่อว่าสาเหตุเป็นเพราะมีวิญญาณหรือพลังไม่ดีมากระทบ จึงมีการประกอบพิธีล้างและถือศีลกินเจเพื่อให้ปลอดภัยและแข็งแรงขึ้น National Geographic

• ภูเก็ตมีชุมชนชาวจีน (โดยเฉพาะจีนฮกเกี้ยน) ที่อพยพเข้ามาเป็นคนงานเหมืองแร่ดีบุก และมีบทบาทในเศรษฐกิจและวัฒนธรรมของภูเก็ต จึงนำความเชื่อและพิธีกรรมจีนมาปรับใช้ร่วมกับวิถีชีวิตท้องถิ่น Phuket 101
• พิธี “อิ้วเก้ง” หรือ “แห่พระรอบเมือง” จึงกลายเป็นหนึ่งในจุดสูงสุดของประเพณีกินผักของภูเก็ต — เป็นการแห่พระองค์เทพหรือองค์ศักดิ์สิทธิ์จากศาลเจ้าต่าง ๆ รอบเมือง ผ่านชุมชนต่าง ๆ เพื่อให้ผู้คนได้ร่วมรับพระและขอพร www.thairath.co.th
• หนังสือบทความวิชาการกล่าวว่า พิธีแห่พระในภูเก็ตเป็น “การเสด็จเยือนราษฎรขององค์เทพ” ที่เดินผ่านถนนในเมืองเก่า ไปจนถึงการอัญเชิญ “เฮี้ยวโห้ย” หรือไฟศักดิ์สิทธิ์ที่ริมทะเล (แหลมสะพานหิน) so08.tci-thaijo.org

- การแสดงศรัทธาและเคารพองค์เทพ — การแห่พระเป็นการแสดงออกถึงความเชื่อในเทพเจ้าจีน และให้ประชาชนผู้ศรัทธาได้ร่วมรับพระ ขอพร และแสดงความเคารพในองค์เทพ

• การรับเคราะห์แทน — หนึ่งในบทบาทของ “ม้าทรง” (บุคคลที่ถูกทรงโดยเทพ) คือการใช้ “อาวุธ” (มีด เหล็ก หัวมณฑล ฯลฯ) เจาะตัวเองเล็กน้อย (มักที่กระพุ้งแก้ม หรือลิ้น) เพื่อสื่อถึงการรับเคราะห์แทนประชาชน — เชื่อว่าเทพจะช่วยดูแลปกป้องผู้ถือศีลกินผัก bangkokbiznews
• เชื่อมโยงชุมชน-วัฒนธรรม — พิธีแห่พระผ่านย่านชุมชนต่าง ๆ ทำให้ผู้คนในแต่ละย่านมีบทบาท มีการตั้งโต๊ะรับพระ จุดประทัด ตกแต่งบ้านเรือน ฯลฯ — เป็นการรวมชุมชนเข้าด้วยกันในวิถีพิธีกรรม bangkokbiznews
• สัญลักษณ์ทางภูมิทัศน์และความทรงจำ — เส้นทางการแห่พระมักผ่านย่านเมืองเก่าภูเก็ตซึ่งมีอาคารโบราณ ถนนเก่า และชุมชนดั้งเดิม การแห่พระจึงเป็นเหมือนการเดินทางย้อนอดีตผ่านพื้นที่ความทรงจำของชุมชน so08.tci-thaijo.org
• ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม — วันนี้ “แห่พระภูเก็ต” เป็นหนึ่งในไฮไลต์ของงานเทศกาลกินผักที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มาเยี่ยมชมและเรียนรู้วัฒนธรรมท้องถิ่น HOMA

พิธีแห่พระจะจัดขึ้นในช่วงเทศกาลกินผัก (ประมาณเดือน 9 ตามปฏิทินจีน) — โดยมากจะมีระยะเวลาประมาณ 9 วัน bangkokbiznews

องค์ประกอบสำคัญ ได้แก่:

| | | | --- | --- | | | | | | | | | | | | | | | | | | |

- ในยุคปัจจุบัน การแห่พระภูเก็ตกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่สำคัญ มีนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติเดินทางมาร่วมชมพิธีแห่พระ www.thairath.co.th

• บางปีมีการปรับเปลี่ยนเส้นทางแห่เพื่อลดผลกระทบด้านการจราจรหรือความปลอดภัย และบางส่วนของพิธีกรรมอาจถูกจำกัดหรือควบคุมเพื่อความปลอดภัย khaophuket.com
• แม้จะมีความตื่นเต้นและความศรัทธา แต่การแทงตัวเองของม้าทรงมักถูกจำกัดให้ทำเพียงเล็กน้อย และมักมีมาตรการด้านสุขภาพและความปลอดภัยรองรับ khaophuket.com

ถ้าเธออยาก ผมสามารถสรุปเป็น timeline ของแห่พระภูเก็ตแต่ละปี หรือแสดงแผนที่เส้นทางแห่พระให้เห็นภาพรวม จะเอาไหมครับ?

User: เทพ มาจากเรื่องอะไร

เทพ มาจากเรื่องอะไร

Assistant: ดีมากเลยคำถามนี้ Odot 🙏

ดีมากเลยคำถามนี้ Odot 🙏 เพราะ “เทพ” ที่ใช้ในพิธี แห่พระภูเก็ต หรือที่เรียกว่า “องค์พระ” (ฮ้อหงวน / ฮกเต็กเจ้า / เต้าโบ้เก้ง ฯลฯ) ไม่ได้มาจากศาสนาพุทธโดยตรง แต่มีรากมาจาก ศาสนาเต๋าและความเชื่อจีนโบราณ ที่ผสมผสานหลายสายเข้าด้วยกัน

🏮 ที่มาของ “เทพเจ้า” ในประเพณีแห่พระภูเก็ต

1. ต้นกำเนิดจากศาสนาเต๋า (Taoism) - คนจีนโดยเฉพาะชาว ฮกเกี้ยน (福建) ที่อพยพมาภูเก็ต นับถือเทพเจ้าตามลัทธิเต๋า - เต๋าเชื่อว่า “ธรรมชาติ” และ “จักรวาล” มีพลัง (พลังชี่ 氣) ที่ควบคุมโลก - เทพเจ้าหลายองค์ในพิธีแห่พระจึงเป็น “ผู้ควบคุมธาตุและชะตา” ของมนุษย์ เช่น - แป๊ะกง (เจ้าพ่อพื้นเมือง) = เทพผู้คุ้มครองบ้านเมือง - อ๊วงหงี่ไต่ (Huang Yu Tai) = เทพผู้ดูแลความเป็นอยู่ของชาวเมือง - ปักเต้าแซกุน (北斗星君) = เทพเจ้าแห่งดวงดาวและอายุขัย
2. เกี่ยวข้องกับ “เจ้าแม่กวนอิม” และ “เทพเจ้าแห่งดาว” - เทพบางองค์ในขบวนแห่เป็นรูปแบบผสมระหว่างพุทธกับเต๋า เช่น - เจ้าแม่กวนอิม (พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร) – มาจากพุทธศาสนาแบบมหายาน แต่ถูกนำมาบูชาร่วมในศาลเจ้าเต๋าด้วย - เต้าโบ้เก้ง (Doumu Yuanjun, 斗母元君) – เจ้าแม่แห่งดวงดาวทั้งเก้า เป็น “มารดาแห่งกลุ่มดาวเหนือ” 👉 ถือเป็นเทพเจ้าหลักในเทศกาลกินผักภูเก็ต 👉 คนภูเก็ตเรียกว่า “แม่เต้าโบ้เก้ง” เป็นผู้ให้พลังแก่ “เก้าองค์โป้ยหง้วงฮู้หง่วนโซ้ย” (九皇大帝)
3. เทพเจ้าหลักที่แห่ในภูเก็ต (九皇大帝 - เก้าองค์ฮ่องเต้) ตำนานจีนกล่าวว่า “เก้าองค์ฮ่องเต้” เป็น โอรสทั้ง 9 ของเต้าโบ้เก้ง ซึ่งเป็น “เทพดาวทั้งเก้า” ที่ดูแลชะตาฟ้าและโชคชะตาของมนุษย์ ในภูเก็ต เทพเหล่านี้ถูกอัญเชิญมาจากสวรรค์ลงสู่โลกมนุษย์ในช่วงเทศกาลกินผัก เพื่อชำระล้างสิ่งไม่ดีและปกป้องผู้คน | ชื่อจีน | ความหมาย | หน้าที่ตามความเชื่อ | | ------------------- | -------------------- | -------------------------- | | ตี้ฮึงไต่เต่ (帝星大帝) | ดาวจักรพรรดิ | ปกครองสวรรค์ | | หง่วนโซ้ย (玄帥) | ดาวเหนือ | ควบคุมชะตาและอายุ | | โป้ยหง้วง (北方九皇) | ดาวทั้งเก้า | ควบคุมสุขภาพ โชคลาภ ดวงดาว | | เต้าโบ้เก้ง (斗母元君) | มารดาแห่งดาวทั้งเก้า | มอบพรและพลังชีวิตให้มนุษย์ |
4. ผสมผสานกับ “เจ้าพ่อท้องถิ่น” (แป๊ะกง / แป๊ะฮ้อ / เจ้าเมืองผี) - เมื่อคนจีนมาตั้งรกรากในภูเก็ต ได้รวมเอาความเชื่อ “เจ้าพ่อบ้าน-เจ้าพ่อเมือง” ของไทยใต้เข้ามาด้วย - จึงมีการนับถือ แป๊ะกง (เจ้าพ่อศาล) และ แป๊ะฮ้อ (เจ้าพ่อเหมือง) เป็นเทพคุ้มครองชุมชน - ทำให้ขบวนแห่พระภูเก็ตเป็นการรวมกันของทั้ง “เทพสวรรค์” และ “ผีบรรพชน” ที่ปกป้องเมือง
5. ม้าทรง (乩童 - จีทง) - คือคนที่ “เทพเข้าประทับ” ในช่วงพิธี - ม้าทรงไม่ได้เป็นเทพเอง แต่เป็น “สื่อกลางระหว่างเทพกับมนุษย์” - เมื่อถูกประทับ เขาจะอยู่ในภาวะทรงและทำพิธีแสดงฤทธิ์ เช่น แทงตัว เดินบนไฟ หรือรับเคราะห์แทนชาวบ้าน

📜 สรุปง่าย ๆ

เทพเจ้าที่ใช้ใน “แห่พระภูเก็ต” มาจากความเชื่อจีนโบราณในลัทธิเต๋า ผสมกับพุทธมหายาน และเจ้าพ่อท้องถิ่นของไทยใต้

หลัก ๆ คือ “เก้าองค์ฮ่องเต้” บุตรของ “แม่เต้าโบ้เก้ง” ผู้ควบคุมดวงดาวทั้งเก้า

เทพเหล่านี้ถูกอัญเชิญลงมารับศีลกินผัก และคุ้มครองผู้คนให้พ้นเคราะห์ในแต่ละปี

อยากให้ Rio ขยายต่อมั้ยว่า “เทพทั้งเก้าองค์” แต่ละองค์มีชื่อและสัญลักษณ์ดาวอะไรบ้าง (พร้อมภาพประกอบ)? จะได้เห็นภาพระบบจักรวาลแบบจีนที่อยู่เบื้องหลังพิธีนี้เลย 🔮

User: คนละเรื่องกับโป้ยเซียนใช่มั้ย

คนละเรื่องกับโป้ยเซียนใช่มั้ย

Assistant: คำถามดีมาก Odot 🙌

คำถามดีมาก Odot 🙌 ถูกต้องเลย — “เทพในแห่พระภูเก็ต” ไม่ใช่กลุ่มเดียวกับ “โป้ยเซียน” ถึงแม้ทั้งสองอย่างจะเป็นเทพเจ้าจีนเหมือนกัน แต่ “สาย” และ “จุดประสงค์” ต่างกันชัดเจนมาก 👇

⚖️ เปรียบเทียบ “เก้าองค์ฮ่องเต้” (เทพแห่พระภูเก็ต) vs “โป้ยเซียน” (เทพเซียน 8 องค์)

| หัวข้อ | เก้าองค์ฮ่องเต้ (九皇大帝) | โป้ยเซียน (八仙) | | --------------- | ----------------------------------------------------------- | ---------------------------------------------------------- | | 🏮 ที่มา | ลัทธิเต๋า + ความเชื่อเรื่องดวงดาว | ลัทธิเต๋า (สายอมตะ/ผู้บำเพ็ญเพียร) | | 🔢 จำนวน | 9 องค์ (ลูกของเจ้าแม่เต้าโบ้เก้ง 斗母元君) | 8 องค์ (เซียนผู้สำเร็จอมตะ) | | 🌌 ธาตุและอำนาจ | ดาวทั้งเก้าในกลุ่มดาวเหนือ (ควบคุมโชคชะตา, อายุขัย, สุขภาพ) | เซียนผู้บรรลุอมตภาพ (แสดงธรรม, ช่วยเหลือมนุษย์, ปราบปีศาจ) | | 🕯️ ปรากฏในพิธี | ใช้ใน “เทศกาลกินผัก” และ “แห่พระภูเก็ต” เท่านั้น | ปรากฏในนิทาน ตำนาน หรือศิลปะจีน (ไม่เกี่ยวกับแห่พระภูเก็ต) | | 🧙‍♂️ ลักษณะ | เป็น “เทพสวรรค์” รูปแบบกึ่งจักรวาล | เป็น “มนุษย์” ที่บำเพ็ญจนเป็นอมตะ (仙 – เซียน) | | 🏯 ตัวแทนในพิธี | มักไม่มีรูปคน แต่มี “เสา ธง เรือ” หรือสัญลักษณ์ดาว | มีรูปปั้นคน เช่น เหลาจื้อ, ลื่อทงปิน, ฮั่นเซียงจื่อ ฯลฯ | | ⚡ หน้าที่ | ปกป้องชุมชน, ล้างเคราะห์, บันดาลโชค | ถ่ายทอดธรรมะ, บำเพ็ญภาวนา, ปราบมาร |

💫 สรุปแบบเข้าใจง่าย

• เก้าองค์ฮ่องเต้ (Nine Emperor Gods / 九皇大帝) ➤ คือเทพแห่ง “ดวงดาวและโชคชะตา” ➤ เชื่อว่าเสด็จลงมาจากสวรรค์ปีละครั้งในช่วงกินผัก ➤ มีพิธีแห่พระ, จุดประทัด, และม้าทรงทรงเจ้า
• โป้ยเซียน (Eight Immortals / 八仙) ➤ คือ “คนธรรมดา” ที่บำเพ็ญเพียรจนกลายเป็นเซียน ➤ อยู่ในนิทาน ตำนาน และภาพวาด เช่น “โป้ยเซียนข้ามทะเล” (八仙過海) ➤ ไม่มีพิธีกรรมจริงแบบแห่พระ แต่ใช้ในงานศิลป์และการบูชาทั่วไป

🧠 พูดอีกอย่างก็คือ

“เก้าองค์ฮ่องเต้” = เทพระบบจักรวาล (ควบคุมชะตา)

“โป้ยเซียน” = เซียนผู้บรรลุ (สัญลักษณ์แห่งปัญญาและความดี)

ถ้า Odot อยากได้ ผมทำภาพเปรียบเทียบให้ดูได้เลย — ฝั่งซ้ายเป็นเก้าองค์ฮ่องเต้ (สายเต้าแม่ดาวเหนือ) ฝั่งขวาเป็นโป้ยเซียน (สายเซียนอมตะ) เห็นภาพชัดเลยว่าจะต่างกันยังไงดีไหม?