Editing Openai/68e3b32a-c2b0-8002-a767-9f7f893c720b (section)

=== 1. „Ireland v. the United Kingdom” — „the five techniques” (sprawa przed Komisją i potem ECHR, lata 1970–1978) - Kontekst: tzw. five techniques (hooding, długotrwałe stanie w pozycji stresowej, ciągły hałas, pozbawienie snu, ograniczenie pożywienia/napojów) stosowane wobec internowanych w Irlandii Płn. w 1971. - Co ustalono: Europejska Komisja Praw Człowieka (1976) uznała zastosowanie tych metod za torturę, natomiast Europejski Trybunał Praw Człowieka (Grand Chamber, 1978) w wyroku Ireland v. UK uznał, że metody te stanowiły „nieludzkie i poniżające traktowanie” (inhuman and degrading treatment), lecz nie osiągnęły progu „tortury” według ówczesnej wykładni ECHR. Sprawa jest jednak punktem odniesienia i przedmiotem późniejszych analiz (rząd Irlandii wnosił o rewizję po ujawnieniach dokumentów; w 2018 ECHR odmówił rewizji). - Źródła (oficjalne): ECHR (HUDOC) — orzeczenie + uwagi o ustaleniach Komisji. hudoc.echr.coe.int<ref>{{cite web|title=hudoc.echr.coe.int|url=https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57506|publisher=hudoc.echr.coe.int|access-date=2025-11-17}}</ref> ===
# Decyzje/stanowiska organów ONZ i eksperckich (Special Rapporteur / Committee Against Torture / HRC) — potępienia deprywacji snu - Wiele raportów i opinii ekspertów ONZ (Specjalny Sprawozdawca ds. tortur, Komitet przeciwko torturowi — CAT, raporty Rady Praw Człowieka) wyraźnie wskazuje, że systematyczna, długotrwała deprywacja snu (szczególnie jako metoda wymuszania zeznań/„rozbijania” osoby) może spełniać przesłanki tortury lub co najmniej okrutnego/nieludzkiego traktowania, w zależności od natężenia, czasu trwania i kontekstu. Przykłady: raporty Rady Praw Człowieka omawiające psychologiczną torturę oraz dokumenty Specjalnego Sprawozdawcy. - Źródła (oficjalne ONZ): raport A/HRC/43/49 i strona mandatu Specjalnego Sprawozdawcy ds. tortur. docs.un.org<ref>{{cite web|title=docs.un.org|url=https://docs.un.org/en/A/HRC/43/49|publisher=docs.un.org|access-date=2025-11-17}}</ref>
# Wystąpienia Komitetu przeciwko torturom (CAT) i jego obserwacje dotyczące USA (Guantanamo, Bagram itp.) - Komitet i inne mechanizmy ONZ krytykowały praktyki USA (okres post-9/11), w tym sensoryczną i snu-deprywację, jako techniki, które w konkretnych warunkach stanowiły torturę/CICT i wezwały do ich zakazu i śledztw. (Zob. też publiczne raporty i analizy organizacji praw człowieka, które przekazują dowody o stosowaniu deprywacji snu przez służby). - Przykładowe omówienie w mediach/raportach ONZ i podsumowanie CAT. Just Security<ref>{{cite web|title=Just Security|url=https://www.justsecurity.org/17837/un-committee-torture-concluding-observations-united-states/|publisher=Just Security|access-date=2025-11-17}}</ref>
# Orzecznictwo krajowe i sprawy następcze — przykład Zjedn. Królestwo (próby rewizji, sprawy „Hooded Men”, orzeczenia krajowe najwyższych sądów) - Chociaż ECHR w 1978 formalnie nie zakwalifikował „five techniques” jako tortury, późniejsze kroki (m.in. dążenia do rewizji, sprawy przed sądami krajowymi, debata publiczna, badania śledcze) doprowadziły do ponownej oceny i uznania, że te praktyki były wyjątkowo brutalne; w ostatnich latach kwestia była badana przez brytyjskie sądy wyższej instancji i stała się podstawą twierdzeń, że państwo dopuściło się autoryzacji torturowania internowanych. Zobacz orzeczenia / dokumenty Sądu Najwyższego UK (sprawy związane z dochodzeniami w sprawie „hooded men”). Верховный суд Соединенного Королевства<ref>{{cite web|title=Верховный суд Соединенного Королевства|url=https://supremecourt.uk/uploads/uksc_2020_0019_judgment_4c858a008e.pdf|publisher=Верховный суд Соединенного Королевства|access-date=2025-11-17}}</ref>
# Analizy medyczno-prawne i protokoły (Istanbul Protocol, opracowania medyczne, organizacje zajmujące się torturą) - Międzynarodowe protokoły medyczno-forensyczne i organizacje (np. REDRESS, DIGNITY, publikacje medyczne) uznają, że deprywacja snu ma skutki somatyczne i psychiczne, które w ocenie sądów i organów praw człowieka mogą osiągnąć poziom tortury, szczególnie gdy jest stosowana intencjonalnie, systematycznie i z zamiarem złamania osoby. Istanbul Protocol jest standardem dokumentacyjnym przy ocenianiu takich przypadków. Dignitate<ref>{{cite web|title=Dignitate|url=https://dignity.dk/app/uploads/sleep-deprivation-factsheet-english.pdf|publisher=dignity.dk|access-date=2025-11-17}}</ref>

==== Na podstawie orzecznictwa i stanowisk międzynarodowych: deprywacja snu bywa torturą, gdy spełnione są łącznie następujące elementy: ====
* jest celowo stosowana (intencja wymuszenia informacji/ukarania/znęcania się),
* ma duże natężenie i/lub jest długotrwała,
* wywołuje poważne cierpienie fizyczne lub psychiczne, lub ma na celu „zniszczenie” osobowości lub zdolności oporu osoby,
* występuje w kontekście innych środków nasilających szkodę (np. sensoryczne nękanie, przemoc, izolacja). (ECHR i organy ONZ oceniają każdą sytuację indywidualnie; stąd w niektórych sprawach podobne metody zostały zaklasyfikowane jako „inhuman and degrading”, a niekiedy jako „torture”.) hudoc.echr.coe.int<ref>{{cite web|title=hudoc.echr.coe.int|url=https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57506|publisher=hudoc.echr.coe.int|access-date=2025-11-17}}</ref>

==== - przygotować skrót tabelaryczny (case / rok / organ / kwalifikacja / krótkie uzasadnienie) z bezpośrednimi odnośnikami do orzeczeń (ECHR HUDOC, dokumenty CAT, raporty SR), ====
* albo zebrać pełniejsze wyciągi z konkretnych orzeczeń (np. cytaty z Ireland v UK, z komunikatów CAT, lub z orzeczenia Sądu Najwyższego UK z 2021) — wskaż, które instytucje chcesz mieć na pierwszym miejscu (ECHR, CAT, SR, krajowe sądy).

Powiedz, którą opcję preferujesz — zrobię to od razu i dołączę linki/odniesienia do dokumentów.